Λος Άντζελες(1992), Παρίσι(2006), Αθήνα(2008): Οι βάρβαροι δείχνουν τα δόντια τους.
Τυπολογία των γεγονότων : 1) Με αφορμή την δολοφονία ενός νεαρού από αστυνομικές δυνάμεις, 2) ακολουθούν εκτεταμένες ταραχές που διαρκούν από λίγες έως πολλές ημέρες, 3) που είναι ανεξέλεγκτες από όλες τις μεγάλες ή μικρές πολιτικές δυνάμεις, 4) χαρακτηρίζονται από μεγάλη μαζικότητα και βιαιότητα, 5)Το κύριο υποκείμενο των εξεγέρσεων αυτών είναι νέοι και περιθωριοποιημένα στρώματα της κοινωνίας, 6) μετά από τα πρώτα ένα ή δύο 24ωρα των ταραχών κυβέρνηση και ΜΜΕ(έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης) ποντάρουν στον φόβο και την ανασφάλεια των νοικοκυραίων, 7)σιγά-σιγά καταφέρνει το κράτος με τους μηχανισμούς του να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, και τέλος 8)οι εξεγερμένοι αποσύρονται από την σκηνή και τα επεισόδια σταματούν το ίδιο ξαφνικά και απροσδόκητα όπως ξεκίνησαν.
Από την πλευρά των εξεγερμένων, υπάρχουν δύο στοιχεία που χρήζουν ιδιαίτερης ανάλυσης: 1)Αδυνατούν να ξεπεράσουν το επίπεδο της καταστροφικής βίας-μολότοφ, σπασίματα, φωτιές, λεηλασία, οδομαχίες με τις αστυνομικές δυνάμεις, 2) αδυνατούν κατά τη διάρκεια της εξέλιξης των γεγονότων να αποκαταστήσουν επαφές με άλλα στρώματα της κοινωνίας, ιδίως με αυτά των μισθωτών και μικρομεσαίων κοινωνικών τάξεων.
Το πρώτο, είναι και το πλέον σημαντικό. Όλα δείχνουν ως εάν να υπάρχει μια ενδιάθετη ροπή προς την ολοκλήρωση της δράσης με την δραστηριότητα αποδόμησης της βιτρίνας και πυρπόλησης της ύλης του αστεακού χώρου. Από την στιγμή που η δράση δαπανά ικανές ενεργειακές ποσότητες στη κατεδάφιση και στην πυρπόληση υλικών αντικειμένων, καταλαγιάζει και αποσύρεται.
Είναι νομοτελειακά αναπότρεπτη μια τέτοια εξέλιξη; Υπάρχουν δύο μεγάλα αντιπαραδείγματα στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα Η ουγγρική εξέγερση του ’56 και η εξέγερση του παρισινού Μάη του ΄68. Και στις δύο περιπτώσεις εμφανίζονται αιτήματα, ιδέες, θεσμοί, επιθυμία και μερική πραγμάτωση της αναδιοργάνωσης της κοινωνίας σε νέες βάσεις. Εργατικά συμβούλια και αυτοδιαχείριση , διεύρυνση των δημοκρατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, λαϊκές συνελεύσεις βάσεις, εκδοτική δραστηριότητα κλπ,κλπ. Αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις η μεγάλη παλίρροια της συμμετοχής δίνει κάποια στιγμή την θέση της στην άμπωτη της παραίτησης και της απόσυρσης στον ιδιωτικό χώρο, οπότε και επανακτά την πρωτοβουλία και τον έλεγχο το προηγούμενο καθεστώς, προχωρώντας βέβαια στα αναγκαία μπαλώματα και προσαρμογές.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Παραδοσιακή, μαρξιστικού-λενινιστικού τύπου, απάντηση: Γιατί δεν υπάρχει επαναστατικό όργανο που θα καθοδηγήσει τις ανοργάνωτες μάζες, θα τις πλαισιώσει
και θα τους δώσει στόχο και προσανατολισμό.
Άλλη απάντηση: Kάθε εξέγερση καθώς προχωρά πρέπει, επί ποινή αφανισμού της, να εγκαθιδρύει νέους θεσμούς που θα διασφαλίζουν την συμμετοχή του μεγαλύτερου δυνατού τμήματος της κοινωνίας στη λήψη των αποφάσεων. Αυτό δεν προϋποθέτει καμία αντίληψη κεντρικού, καθοδηγητικού οργάνου, παρά μόνο την ευρύτερη δυνατή συνεννόηση και επικοινωνία που μπορεί να εξασφαλιστεί σε επίπεδο θετικών δράσεων και πρωτοβουλιών.
Η στείρα άρνηση, απομονώνει τους φορείς της και τους οδηγεί στην αποσύνθεση.
Η άρνηση, παρότι αναγκαία, δεν επαρκεί.
Πως αυτό το πράγμα θα επικοινωνηθεί στους νέους βαρβάρους;
Δεν έχω την απάντηση
5 σχόλια:
Έχουν τα γεγονότα αυτών των ημερών σχέση με το Μάη του ’68? Βέβαια το Μάη του ’68 δε τον έζησα, από τα λίγα που ξέρω νομίζω όχι μεγάλη. Μία αυθόρμητη κοινωνική δυασαρέσκεια που εκφράστηκε με μαζική κάθοδο στους δρόμους της Αθήνας και άλλων πόλεων, ακολούθησε ένα μπάχαλο, κάψιμο μικρομάγαζων, βιβλιοθηκών, αυτοκινήτων που ενδεχομένως οι ιδιοκτήτες τους ακόμα τα χρωστάνε στις τράπεζες, κλπ. Δε νομίζω ότι ο Μάης του ’68 έχει μεγάλη σχέση δεν ξέρω ως προς τα αίτια, αλλά τουλάχιστον ως προς την εκδήλωση του φαινομένου.
Είναι τρεις οι βασικές παράμετροι της όλης υπόθεσης.
Αρχικά μία εν ψυχρώ δολοφονία από έναν άνανδρο αστυνομικό με κτηνώδη ένστικτα ο οποίος αποφασίζει αν θα πρέπει να ζήσει ή όχι ένας έφηβος που πετάει ένα άδειο πλαστικό μπουκάλι.
Κατά δεύτερο το αυθόρμητο λαϊκό ξέσπασμα που εκφράστηκε με την κάθοδο στους δρόμους της Αθήνας και άλλων πόλεων. Ενάντια στη βία των δυνάμεων καταστολής, αλλά κυρίως ως έκφραση μίας μεγάλης αγανάκτησης απέναντι στο καθεστώς, στο κατεστημένο της σήψης, της διαφθοράς, της συγκάλυψης, αλλά και της φτώχιας, της ανέχειας, των χρεών. Πιστεύω ότι όλα αυτά μαζί ήταν στο μυαλό εκείνων που αυθόρμητα ξέσπασαν. Και εκεί που ίσως να είναι ευκαιρία κάτι να αλλάξει κάτι νέο να ζυμωθεί έρχεται η Τρίτη φάση.
Πετροπόλεμος, καψίματα, βία, που εκδηλώνεται όχι απέναντι στην εξουσία και το καθεστώς, αλλά τυφλά. Σε μικρά ή μεγαλύτερα καταστήματα, αυτοκίνητα, πανεπιστημιακά κτίρια, βιβλιοθήκες. Έτσι η «κοινωνία» που αρχικά συντάσσεται με τους διαδηλωτές, αλλάζει στάση και θέση. Λειτουργούν πλέον άλλα αντανακλαστικά, η δύναμη της αδράνειας του φόβου ίσως. Μπαίνουμε πάλι στο καβούκι μας και τέλος.
Αυτά προς το παρόν γιατί ούτως ή άλλως με έχουν καλύψει σε μεγάλο μέρος ο Αυτιάς, η Τατιάνα, ο Τράγκας, ο Πρετεντέρης και οι λοιποί γνωστοί άγνωστοι επαναστάτες της τηλεόρασης.
Όσον αφορά τον Μάη του 68. Ας μην πέφτουμε στην παγίδα της εξιδανίκευσης παλαιότερων εξεγέρσεων που έγινε συνήθεια να τις αγιοποιούν πλέον όλοι και να τις επικαλούνται αντιπαραβάλλοντάς τις με τις τωρινές υποτίθεται προβοκατόρικες και αρνητικές. Βλέπε και Πολυτεχνείο του ’73 που όλοι πλέον ομνύουν στην ηρωική του εξέγερση . Οι αφορμές του Μάη παραδείγματος χάρη ήταν κατά πολύ πιο ασήμαντες και γελοίες σε πρώτη ανάγνωση από την δολοφονία ενός 15χρονου από τις δυνάμεις της τάξης.
Τώρα όσον αφορά την εκδήλωση του φαινομένου, και εάν σε καταλαβαίνω καλά, βανδαλισμοί, βιαιοπραγίες και όλα τα σχετικά υπήρξαν και τότε, για να μην πάω πιο πίσω στις μεγάλες κοσμοϊστορικές επαναστάσεις που έγιναν από αυτή την άποψη σημεία και τέρατα. Αυτό τι σημαίνει ότι θα τις απορρίψουμε, επειδή στην διάρκειά τους βγήκαν από τα έγκατα της κοινωνίας οι απόκληροι και πλιατσικολόγησαν;
Όλα αυτά είναι δευτερεύοντα γι΄ αυτούς που ποθούν την ριζοσπαστική αλλαγή της κοινωνίας. Διότι σε κοινωνίες τόσο συμπιεσμένες όπως οι δικές μας όταν ανοίγει το καπάκι της κατσαρόλας βγαίνουν έξω πολλά δαιμόνια, και αυτό νομίζω πως είναι αναπόφευκτο. Το θέμα είναι μαζί με τα δαιμόνια, να βγούνε και άλλα πράγματα και πως θα γίνει αυτά τα δεύτερα να υπερισχύσουν, απορροφώντας και ενσωματώνοντας τα πρώτα και όχι το αντίστροφο.
Για τις εξεγέρσεις
΄΄Μη πολυπραγμονείν και τα σεαυτού πράττειν΄΄ Πλάτων.
Ο γενάρχης του ελληνοδυτικής πολιτικής φιλοσοφίας, όπως άλλωστε και της καθόλου φιλοσοφίας, αποτύπωσε με την παραπάνω φράση του τον βαθύτερο πυρήνα της στάσης όλων των μετέπειτα συντηρητικών διανοουμέων και στοχαστών απέναντι στη δράση της πλέμπας ή του όχλου κατά Γουσταύο Λεμπόν (βλ.το κλασικό βιβλίο του΄΄η ψυχολογία του όχλου΄΄).
Ο μέγας Πλάτων είπε με άλλα λόγια: να μην είσαι πολυάσχολος και να ασχολείσαι μόνο με τα του οίκου σου, δηλαδή με την δουλίτσα σου, την καριέρα σου, την οικογένειά σου, τα παιδάκια σου, τη γυναικούλα σου, το P.C σου, την συντήρηση του Ι.Χ σου, άντε και με καμιά γκομενίτσα . Όλα τα υπόλοιπα άφησέ τα ρε κόπανε στους ειδικούς, στους γνώστες, στους φιλοσόφους – βασιλείς και στους τεχνοκράτες, γιατί όταν ανακατεύεσαι με τα ευρύτερα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα τα κάνεις όλα μπάχαλο και η κατάσταση καταλήγει να γίνει σκέτο μπουρδέλο χειρότερο από αυτό που ήταν πριν ανακατευτείς.
Σοφόν τα σαφές, έτσι; Η ανασκευή της παραπάνω θέσης δεν είναι καθόλου εύκολη, και διαθέτει πληθώρα εγκυρότατων επιχειρημάτων υπέρ της.
Έχω επιχειρηματολογήσει κατ΄επανάληψη κατά της παραπάνω άποψης, ιδίως κατά της θέσης ότι υπάρχουν ειδικοί της πολιτικής ή επιστήμη των κοινωνικών φαινομένων. Εδώ την αναφέρω για να επισημάνω μια άλλη διάσταση των τελευταίων γεγονότων και σε συνάρτηση με όλα όσα έλεγα στο προηγούμενο σχόλιό μου περί του φαινομένου της παλίρροιας και της αμπώτιδος των λαϊκών εξεγέρσεων. Φαίνεται ότι ένας βασικός λόγος που οι άνθρωποι αποτραβιούνται κάποια στιγμή από τα δρώμενα και αφήνουν το πεδίο ανοιχτό στους γραφειοκράτες ηγέτες, είναι η βαθιά πεποίθηση που διακατέχει το φαντασιακό των σύγχρονων πολιτών(ο θεός να τους κάνει) ότι εκείνοι δεν μπορούν να διαχειρισθούν συλλογικά και να φέρουν σε πέρας τα ζητήματα που άπτονται της διοίκησης της κοινωνίας, τα λεγόμενα και κοινά. Πιστεύουν, στο ένα ή στον άλλο βαθμό, ότι είναι καλύτερο για όλα αυτά να εκχωρήσουν την εξουσία σε αρμοδιότερους και αυτοί να κάτσουν στο σπιτάκι τους και να παίζουν το… όργανό τους. Είναι εν άλλοις λόγοις, Πλατωνικοί χωρίς να το ξέρουν.
Πως αλλάζει αυτό; Πως μπορεί να αλλάξει αυτό το βαθιά ριζωμένο φαντασιακό;
Δέχομαι προτάσεις.
Αίσωπε δε νομίζω ότι η φράση του Πλάτωνα έχει ακριβώς αυτό το νόημα. Μάλλον εννοεί ότι αν είσαι εσύ "καλός" όπως ο ίδιος ορίζει το καλό και την αρετή στα κείμενα του, τότε αυτό θα έχει αντίκτυπο στο γενικό καλό. Κάτι τέτοια φαντάζομαι… γιατί δεν το έχω μελετήσει και διεξοδικά. Νομίζω ότι πιο ακράδαντο είναι οι νουθεσίες του εκκλησιαστικού ιερατείου που το ισχυρίζεται αυτό που λες πιο έντονα και ξεκάθαρα. Κάτσε στα αυγά σου και θα ανταμειφθείς μετά θάνατο. Δεν είναι τυχαίο ότι είναι οι πρώτοι και οι καλύτεροι που γεύονται όλες τις χαρές των εγκόσμιων γνωρίζοντας για την παραμύθα που τσαμπουνάνε.
Τώρα γενικά αν πρέπει να καθόμαστε στα αυγά μας ή όχι είναι ένα θέμα που χωρά πολύ συζήτηση. Τι εννοούμε να καθόμαστε στα αυγά μας και τι εννοούμε να αντιδρούμε και με ποιον τρόπο. Η αντίδραση για μένα είναι πρώτα απ’ όλα στάση ζωής. Δηλαδή τι να το κάνεις αν βάζεις βόμβες σε κάδους επί χούντας και μετά από χρόνια γίνεις το πιο συμβιβασμένο και πουλημένο πολιτικό ανθρωπάκι. Τι να το κάνεις αν βρεθείς με ένα μικρόφωνο στο χέρι στα γεγονότα του Πολυτεχνείου και μετά συμβιβαστείς με κάποια πολιτική καρέκλα. Τι να το κάνεις αν η στάση ως αγωνιστή προέρχεται μόνο από κάποια μικροαστικά συμπλέγματα σου που όταν τα ικανοποιήσεις, ξεχνάς τους «μαχητικούς» αγώνες σου. Η στάση πρέπει να έχει συνέχεια. Όχι πως δεν υπάρχουν πραγματικοί αγωνιστές, υπάρχουν αλλά κρατάνε την ίδια στάση απέναντι στα πράγματα σε όλη τη ζωή τους.
Άποψη μου είναι ότι πρώτα και πάνω απ’όλα η ψήφος είναι αυτή που έχει σημασία στις σημερινές -έστω και κατ’ επίφαση- δημοκρατίες. Και η κάθοδος στους δρόμους έχει τη δική της αυτοτελή σημασία. Αλλά με ποιους να κατέβεις? Τη ΓΣΕΕ? Εμένα προσωπικά κάποια συνθήματα και ατάκες με κουράζουν.
Έστω τώρα ότι αγωνιζόμαστε για κάτι νέο, για την αλλαγή. Ποιο είναι αυτό? Έχουμε κοινά συμφέροντα να αγωνιστούμε? Μπορείς να ορίσεις τις τάξεις σήμερα αυστηρά με μαρξιστικά κριτήρια ή άλλα κριτήρια. Τα συμφέροντα του τεμπέλη δημοσίου υπαλλήλου είναι ίδια με αυτά του οικοδόμου? κ.ο.κ.
Κλείνω με μία ατάκα του Τζίμη Πανούση που με προβλημάτισε. Έλεγε λοιπόν ότι συχνά γίνονται αγώνες για την εργατιά και μανά ξανά για την εργατιά κ.ο.κ. και όταν αναλαμβάνει η εργατιά γίνεται είτε ένας σκληρός γραφειοκρατικός μηχανισμός βλ. «ανατολικό μπλοκ» ή στην καλύτερη περίπτωση βολεμένοι πολιτικάντηδες. Και καταλήγει ο Πανούσης παραφράζοντας το τραγούδι τον Κατσιμίχα, «Άει της Αγάπης μαχαιριά». «Με όλα αυτά τι να πώ» λέει ο Πανούσης «άει και γαμήσου εργατιά» .
Προφανώς και ο Πλάτων δια της φράσεως ΄΄ μη πολυπραγμονείν και τα σεαυτού πράττειν΄΄ προτρέπει τον πολίτη να μην είναι πολυάσχολος(αυτό που οι Αγγλοσάξωνες αποκαλούν busybody) και να στρέψει το ενδιαφέρον του στις δικές του υποθέσεις. Η ερμηνεία όμως που έδωσα, και δεν είναι μόνο δική μου, προκύπτει αβίαστα από την ένταξη της ρήσης στο συγκεκριμένο κείμενο που περιέχεται καθώς και στο καθόλου πλατωνικό έργο.
Το θέμα είναι ακριβώς η πλατωνική αντίληψη περί του τι είναι δέον να πράττει η μεγάλη πλειοψηφία του λαού, η οποία μέσα στην πλατωνική πολιτεία πρέπει να εντάσσεται είτε στις τάξεις των φυλάκων είτε στις τάξεις των τεχνιτών-αγροτών και να ασχολείται με πολύ συγκεκριμένα και αυστηρώς προσδιορισμένα έργα. Τα ζητήματα της πολιτικής και της διαχείρισης των κοινών ανατίθενται από τον Πλάτωνα στην τάξη των Φιλοσόφων-Βασιλέων.
Όλα αυτά σε αντίθεση με αυτό που συνέβαινε στην μισητή στον Πλάτωνα, αθηναϊκή δημοκρατία της εποχής του, όπου οι πολίτες ανακατευόντουσαν στα ζητήματα της πόλης γιατί απλούστατα τα θεωρούσαν ζητήματα του οίκου τους.
Η αντίθεση αποκαλύπτεται εκτυφλωτική στην περίφημη αποστροφή από τον Επιτάφιο του Περικλή: ΄΄ Μόνοι μεν γαρ νομίζομέν τε ουκ απράγμονα αλλ’ αχρείον τον μηδέ μετέχοντα τώνδε΄΄ (=γιατί μόνοι εμείς δεν θεωρούμε φιλήσυχο πολίτη αλλά άχρηστο δηλ. ντενεκέ ξεγάνωτο, αυτόν που δεν συμμετέχει καθόλου σε αυτά, εννοώντας τα πολιτικά ζητήματα).
Τα υπόλοιπα σχόλια και οι προβληματισμοί σου με βρίσκουν απολύτως σύμφωνο.
Δημοσίευση σχολίου