Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2008

ΟΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΙΑΣ ΑΝΤΙΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ (2)

A.
Η παρούσα οικονομική κρίση, όπως και οποιαδήποτε κρίση, ανοίγει νέες δυνατότητες για την τροποποίηση του κυρίαρχου πολιτισμικού-κοινωνικού-
οικονομικού παραδείγματος.
Ένα πρώτο ερώτημα σχετικά με αυτήν την προοπτική είναι το εξής: Υπάρχουν αυτή τη στιγμή δείγματα αλλαγής;
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, ναι. Στην παρουσίαση που ακολουθεί δεν θα εστιάσω την προσοχή μου, στους μεγάλους, μαζικούς συνδικαλιστικούς αγώνες, που άλλωστε δεν τους βλέπουμε, παρόλο που η οργή ξεχειλίζει σε τμήματα των εργαζομένων που ήδη άρχισαν να πλήττονται από την κρίση, όπως οι εργάτες των μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών σε Αμερική και Ευρώπη ή εκείνοι που ανήκουν στα πολυπληθή επαγγέλματα που απασχολούνται γύρω από την οικοδομή, ούτε και στις αντιδράσεις του τύπου των κλασικών απεργιακών κινητοποιήσεων που προκηρύσσουν οι εν Ελλάδι εργατοπατέρες. Υπάρχουν παγκοσμίως άλλες κινήσεις που έχουν αρχίσει να μορφοποιούνται αυτήν την περίοδο, οι οποίες λαμβάνουν χώρα στο μικρο-κοινωνικό επίπεδο, και έχουν εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον από την άποψη των νέων στάσεων ζωής, αντιλήψεων και μορφών οργάνωσης που αρχίζουν να διαμορφώνονται.
1)Εδώ και κάμποσο καιρό στην Γαλλία οι άνθρωποι έχουν ανακαλύψει ένα μοναδικό τρόπο για να αντιμετωπίσουν την μείωση της αγοραστικής τους δύναμης. Όσοι από αυτούς έχουν μια αυλή ή ένα μικρό κτηματάκι όπου φύτευαν μέχρι τώρα μερικά ζαρζαβατικά, το έχουν μετατρέψει τώρα σε σωστό φυτώριο. Καλλιεργούν πλέον φρούτα και λαχανικά για τις ανάγκες του νοικοκυριού και όσα τους περισσεύουν τα βάζουν σε κονσέρβες ή στην κατάψυξη. Στα περίχωρα του Παρισιού και στη γαλλική επαρχία , αυτοί οι οικογενειακοί κήποι έχουν γίνει απέραντες λαϊκές αγορές, όπου καθένας από αυτούς τους αυτοσχέδιους κηπουρούς ανταλλάσσει τα προϊόντα του με του γείτονα και ζωντανεύει ανθρώπινες σχέσεις που ήταν από καιρό ξεχασμένες. Ο πυρετός των λαχανόκηπων έχει κυριεύσει τη Γαλλία ιδιαίτερα στα βόρεια και νοτιοανατολικά της χώρας. Πολλές τοπικές αρχές ενθαρρύνουν αυτή την τάση, διαπιστώνοντας ότι έτσι βοηθούν όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Ολόκληρες εκτάσεις από γκαζόν, με διακοσμητικό μέχρι τώρα χαρακτήρα, ξεριζώνονται για να φυτευτούν λαχανικά και οπωροφόρα δέντρα. Σύμφωνα με τις στατιστικές, τουλάχιστον 70% των Γάλλων έχει σήμερα πρόσβαση σε τέτοιους κήπους. Αυτή τη χρονιά, η παραγωγή ντομάτας για ιδιωτική κατανάλωση έφτασε τους 100.000 τόνους, ποσότητα που έχει εκπλήξει τους ειδικούς. Τα περιβόλια έχουν γίνει για εκατομμύρια Γάλλους ένας τρόπος για να αποφύγουν τις οδυνηρές συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Αυτό μου φέρνει στο νου μια παρεμφερή κίνηση που εκδηλώθηκε στη Νέα Υόρκη εδώ και λίγα χρόνια.
Εκεί λοιπόν, στη Νέα Υόρκη των μέσων της δεκαετίας του ΄90, υπήρχαν 11000 άδεια κομμάτια γης στην ιδιοκτησία της πόλης. Μόνο στο Χάρλεμ, η πόλη έχει στην ιδιοκτησία της 1500 τέτοιους χώρους και 1800 εγκαταλελειμμένα κτίρια. Αυτά τα άδεια οικόπεδα ήταν γεμάτα σωρούς από σκουπίδια. Σε αρκετές περιπτώσεις, ομάδες κατοίκων από τη γύρω περιοχή πήραν την πρωτοβουλία να μεταμορφώσουν τους χώρους αυτούς σε ζώνες πρασίνου. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄90, στη Νέα Υόρκη, υπήρχαν περίπου 700 κοινοτικοί κήποι συνολικής έκτασης σχεδόν 800 στρεμμάτων, έκταση δηλαδή τέσσερις φορές μεγαλύτερη από το βοτανικό κήπο του Μπρούκλιν. Ακούγεται αρκετό, ωστόσο δεν καλύπτει ούτε το ένα δέκατο των άδειων χώρων της πόλης. Η δημιουργία και η διατήρηση τέτοιων κήπων απελευθέρωσε μια εκπληκτικά θετική κοινωνική δυναμική. Γείτονες γνωρίζονται μεταξύ τους, Πορτορικανοί, Αγγλοσάξωνες, Δομινικανοί, Κολομβιανοί, Πολωνοί και μετανάστες άλλων εθνικοτήτων δουλεύουν μαζί φυτεύοντας δέντρα και κηπευτικά, ζωγραφίζοντας επιβλητικές τοιχογραφίες, επενδύοντας χρήματα και μόχθο, οργανώνοντας ρεσιτάλ ποίησης και συναυλίες τζαζ. Με λίγα λόγια κάνουν τα πάντα για να συντηρήσουν και να φροντίσουν αυτούς τους κήπους οι οποίοι κατάφεραν να γίνουν το μέσο για την κοινωνική οργάνωση, την πολιτιστική αναγέννηση, την οικολογική ανάπλαση και τη διανοητική ανύψωση.Δεν μετατράπηκαν όμως όλα τα οικόπεδα σε κήπους. Άλλα έγιναν παιδικές χαρές, χρησιμοποιώντας ανακυκλωμένα υλικά για τον εξοπλισμό τους. Αρκετά από τα οικόπεδα τα ανέλαβαν τα τοπικά σχολεία για να τα χρησιμοποιήσουν ως εκπαιδευτικά κέντρα, όπου οι νέοι της κάθε περιοχής έκαναν μαθήματα γεωργίας και οικολογίας. Η μεταμόρφωση των οικοπέδων βοήθησε στην επανένταξη του φυσικού κόσμου μέσα σε αυτές τις κοινότητες του γκέτο. Οι ομάδες των καλλιεργητών - αξιοποιώντας τις προγονικές παραδόσεις της η κάθε μια - κατάφεραν να αντλήσουν από όλα τα στρώματα της κοινότητας (νέοι, γέροι κλπ.) που συχνά μένει αποκομμένη από τη διαδικασία ανάπτυξης. Οι κήποι έδωσαν φρέσκα, υγιεινά, οργανικά προϊόντα, βελτιώνοντας τη διατροφή και μειώνοντας το κόστος της τροφής για τους καλλιεργητές της κοινότητας. Αυτό ενίσχυσε την αυτοδυναμία της κοινότητας με ένα σημαντικό συμβολικό τρόπο και η εκπαίδευση στις καλλιέργειες οδήγησε σε σχέδιά για την επέκτασή τους με την κατασκευή θερμοκηπίων στις ταράτσες. Οι κάτοικοι που έλαβαν μέρος σε τέτοιες κινήσεις συνδύασαν την κριτική ανάλυση των προβλημάτων τους με την άμεση δράση. Ήταν απλές πράξεις μα τα αποτελέσματά τους ήταν βαθύτατα. Τα οικόπεδα αρχικά μεταμορφώθηκαν από ανθρώπους που κινούνταν από τη βαθιά ανάγκη να αναμορφώσουν το περιβάλλον τους. Ενήργησαν χωρίς την επίσημη άδεια της πόλης στην πραγματικότητα, σε ορισμένες περιπτώσεις, ήρθαν σε αντίθεση με τις αρχές της πόλης.
Οι άνθρωποι που συμμετείχαν στο έργο, απέκτησαν μια αίσθηση υπερηφάνειας και επιτυχίας. Ορισμένες μάλιστα συμμορίες νέων αναμίχθηκαν στο κίνημα.
Δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε πως κάτι σημαντικό συνέβη εκεί: οι άνθρωποι είδαν πως όταν θέλουν να πετύχουν κάτι, αυτό θα γίνει με δικιά τους πρωτοβουλία και οργάνωση. Ακόμη και μέσα από τη μερικότητα τέτοιων κινήσεων, η ανάγκη πολλών ατόμων να νοιώσουν πως ανήκουν σε μια κοινότητα (γεωγραφικά και όχι εθνικά ορισμένη) είναι προφανής. Οι κήποι της Νέας Υόρκης είναι μικρόσκοσμοι δημοκρατίας όπου οι άνθρωποι καθιερώνουν μια αίσθηση κοινότητας και συνάμα μια αίσθηση ότι ανήκουν στη γη. Τέτοιες πρωτοβουλίες ήρθαν μέσα από την ίδια την κοινότητα, από έναν ντόπιο πυρήνα που αναζήτησε μια ανασχηματιστική λύση. Δεν περίμεναν από τις αρχές της πόλης να προσφέρουν τις λύσεις, δημιούργησαν τις δικές τους.
2) Στην μακρινή Αργεντινή η απώλεια των αποταμιεύσεων λόγω της υποτίμησης του νομίσματος και η αύξηση της ανεργίας, της πείνας και της κρατικής αδιαφορίας οδήγησαν στην ανάδυση μιας μορφής αγώνα πέρα από τη σφαίρα της καθιερωμένης πολιτικής και δημόσιας ζωής: των cacerolazos (αυθόρμητες λαϊκές πορείες, όπου οι συμμετέχοντες κάνουν θόρυβο χτυπώντας άδεια κατσαρολικά) και των συνελεύσεων γειτονιάς. Αυτές οι συνελεύσεις γειτονιάς έχουν σχηματιστεί από τους άνεργους, τους υποαπασχολούμενους και από ανθρώπους περιθωριοποιημένους και αποκλεισμένους από την καπιταλιστική κοινωνία: περιλαμβανομένων επαγγελματιών, εργατών, μικροεμπόρων, καλλιτεχνών, τεχνιτών, που τυχαίνει να είναι και γείτονες. Κάθε συνέλευση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, αλλά η μη-μεταβίβαση της εξουσίας, η αυτοδιεύθυνση, η οριζόντια διάρθρωση και η απόρριψη της ψήφου είναι συνθήματα που ακούγονται συχνά. Θα πρέπει να επισημάνω επίσης ότι αυτές οι συνελεύσεις γειτονιάς, που συγκαλούνται σε γωνιές διάφορων διαμερισμάτων του Μπουένος 'Aιρες (περιλαμβανομένων μεταξύ άλλων του Belgrano, του San Telmo, του Almagro,του Caballito), πραγματοποιούν επίσης εβδομαδιαίες γενικές συντονιστικές συναντήσεις στο Parque Centenario . Οι συνελεύσεις αυτές έχουν καταστεί ανεκτίμητοι χώροι συζήτησης και σκέψης, όχι μόνο λόγω του μεγάλου αριθμού των συμμετεχόντων, αλλά και λόγω των θεμάτων που τίθενται και εξετάζονται. Οι συνελεύσεις είναι ανοιχτές και μπορεί να συμμετάσχει όποιος το επιθυμεί.
3) Κι από την Αργεντινή πεταγόμαστε μέχρι την Αυστραλία όπου οι εκεί οι άνθρωποι, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο, αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι η οικονομία της αγοράς δεν μας εξυπηρετεί πια. Εντούτοις, το γεγονός ότι η οικονομία αυτή στηρίζεται στην κατανάλωση προσφέρει το κλειδί για την επιβράδυνση αυτής της οικονομίας της μπουλντόζας. Είμαστε όλοι καταναλωτές και μπορούμε ελεύθερα να αποφασίζουμε σε σχέση με το πως επιλέγουμε να ξοδέψουμε τα χρήματά μας, ακόμα και σε σχέση με το αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε χρήματα. Καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι αφυπνίζονται σε σχέση με το γεγονός αυτό, αναπτύσσεται ένα ευρύ φάσμα εναλλακτικών οικονομικών δομών, εναλλακτικών που υπηρετούν τις ανάγκες των ανθρώπων ενώ ταυτόχρονα προστατεύουν, και σ' αρκετές περιπτώσεις ενισχύουν, το φυσικό περιβάλλον. Μια τέτοια εναλλακτική αποτελεί το λεγόμενο LETS -Local Exchange Trading Scheme (Τοπικό Ανταλλακτικό Εμπορικό σχήμα), που αποτελεί μια πιο επεξεργασμένη εκδοχή του παραδοσιακού ανταλλακτικού συστήματος. Τα μέλη του σχήματος ανταλλάσουν με βάση ένα φανταστικό LETS νόμισμα, που στην περίπτωση του συστήματός μας αποκαλείται "mollies". Το καλό των σχημάτων αυτών είναι ότι δεν είναι απαραίτητο να κάνει κανείς μια άμεση ανταλλαγή με κάποιο άλλο πρόσωπο, όπως συμβαίνει στο παραδοσιακό ανταλλακτικό σύστημα. Πιστωτικές μονάδες σε mollies (που ισοδυναμούν περίπου με 1 δολλάριο αυστραλίας) μπορούν να συσσωρευθούν και μπορεί επίσης κανείς να ξοδέψει mollies που δεν διαθέτει και να τα συμψηφίσει αργότερα.
Όλα τα συστήματα LETS είναι διαφορετικά και τα μέλη ανταλλάσουν μια ευρεία γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών που περιλαμβάνει σχεδιασμό ιστοσελίδων, μαθήματα μαγειρικής, πλέξιμο, φυτά, διδασκαλία, περιποίηση κήπων, συμβουλές σε σχέση με φυτά, οργανικά λαχανικά και μασάζ, για να αναφέρουμε λίγες μόνο από αυτές. Τα συστήματα LETS ως σήμερα λειτουργούν μέσω της διανομής ενός καταλόγου των προσφερόμενων υπηρεσιών στα μέλη αλλά γίνονται κινήσεις για τη δημιουργία συστημάτων LETS που να λειτουργούν on line μέσω διάφορων επιτροπών και ομάδων συζητήσεων. Αυτή η προοπτική υπόσχεται να κάνει την ανταλλαγή πολύ πιο απλή. Η Κοινοτικά Υποστηριζόμενη Καλλιέργεια (Community Supported Agriculture, CSA), είναι μια άλλη εναλλακτική που επιτρέπει στους καταναλωτές να υποστηρίζουν άμεσα αυτούς που καλλιεργούν τα τρόφιμα γι' αυτούς. Όπως τα συστήματα LETS, έτσι και το σύστημα της κοινοτικά υποστηριζόμενης καλλιέργειας έχει υπάρξει ιδιαίτερα επιτυχές τόσο στην Αυστραλία όσο και αλλού, επειδή ικανοποιεί τις ανάγκες τόσο του καταναλωτή όσο και του προμηθευτή. Οι καταναλωτές εξασφαλίζουν ένα σταθερό απόθεμα οργανικών προϊόντων, ενώ οι παραγωγοί δεν πρέπει πια να πασχίζουν να ανταγωνιστούν φάρμες που κάνουν χημικές καλλιέργειες. Συνήθως, μια κοινοτικά υποστηριζόμενη καλλιέργεια δημιουργείται γύρω από έναν δυο οργανικούς καλλιεργητές και τα μέλη καταβάλλουν προκαταβολικά το χρηματικό αντίτιμο για μια ορισμένη χρονική περίοδο. Αυτό εξασφαλίζει στον καλλιεργητή ότι το τελικό προϊόν του θα αγοραστεί καθώς και ένα σίγουρο και σταθερό εισόδημα. Ούτε τα συστήματα LETS ούτε η Κοινοτικά Υποστηριζόμενη Καλλιέργεια υποθέτουν ότι το χρήμα μπορεί να ξεπεραστεί εντελώς (μέσω αυτών). Παρέχουν όμως τη δυνατότητα να είμαστε λιγότερο εξαρτημένοι από το χρήμα απ' ό,τι είμαστε τώρα. Παρότι δεν μπορούμε να σταματήσουμε να έχουμε ανάγκη και να χρησιμοποιούμε το χρήμα βραχυπρόθεσμα, μπορούμε να το χρησιμοποιούμε λιγότερο (πράγμα που σημαίνει ότι χρειαζόμαστε και λιγότερη σκληρή εργασία για να το αποκτήσουμε) και μπορούμε να επιλέγουμε σε τι το ξοδεύουμε και πώς επιλέγουμε να το επενδύουμε. Όπως η CSA και τα LETS, οι κοινοτικές τράπεζες αποτελούν ένα πρώτο βήμα προς την κοινοτική αυτοδυναμία και μακριά από την εξάρτηση από κυβερνήσεις και επιχειρήσεις που έχει προκαλέσει την αποσύνθεση πολλών αγροτικών κοινοτήτων στο πρόσφατο παρελθόν. Μόνο στην Αυστραλία, έχουν ιδρυθεί πάνω από δεκαέξι επιτυχείς κοινοτικές τράπεζες. Τα χρήματα επενδύονται σε σχέδια κοινοτικής ανάπτυξης και το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος που προέρχεται από τις επενδύσεις επιστρέφεται εν συνεχεία στην κοινότητα.
4)Τον περασμένο Μάρτιο ο Τζόναθαν Ρόου, στέλεχος ομάδας πολιτών της Καλιφόρνιας, μιλώντας σε δημόσια ακρόαση ενώπιον επιτροπής της αμερικάνικης Γερουσίας, επέκρινε την την κίβδηλη οικονομική λογική που λαμβάνει υπόψη της την αύξηση του ΑΕΠ και μετράει μόνο τον όγκο των χρημάτων που δαπανούνται, αλλά όχι το που και το πώς, και δήλωσε χαρακτηριστικά: η ίδια παράλογη λογική του ΑΕΠ ισχύει και στη λειτουργία της κάθε οικογένειας. Σύμφωνα με αυτή την κατσαρόλα της στατιστικής, οι χειρότερες οικογένειες στην Αμερική είναι εκείνες που, τελικά, λειτουργούν ως κανονικές οικογένειες, δηλαδή, μαγειρεύουν το δικό τους φαγητό στο σπίτι, κάνουν μια βόλτα με τα πόδια μετά το βραδινό δείπνο, μιλάνε μεταξύ τους τα μέλη τους και δεν ξαποστέλνουν τα παιδιά τους στην εμπορική υποκουλτούρα. Μαγειρεύοντας στο σπίτι, μιλώντας με τα παιδιά σου, περπατώντας αντί να οδηγείς, όλα αυτά σημαίνουν λιγότερη δαπάνη χρήματος. Αντίθετα, οι καλοί πελάτες της κατσαρόλας του ΑΕΠ είναι εκείνοι που συνεχώς παραγγέλλουν φαγητό απ’ έξω ή τρώνε έξω, που και στο γωνιακό κατάστημα θα πάνε με το αυτοκίνητο και που παρκάρουν τα παιδιά τους μπροστά στην τηλεόραση. Αυτές οι οικογένειες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να πάρουν κιλά, να αναπτύξουν διαβήτη, να ανεβάσουν πίεση….άρα, να ξοδεύουν ακόμα περισσότερα χρήματα για γιατρούς και φάρμακα, και πρόσθεσε: Έτσι δουλεύει η κίβδηλη οικονομία μας εδώ και 60 χρόνια τώρα. Πως καταντήσαμε αλήθεια, το πάνω να είναι κάτω και το κάτω πάνω; Πως συνέβη το πρότυπο του οικονομικού ήρωα του έθνους να είναι ένας βαριά άρρωστος με καρκίνο; Πως γίνεται το Κογκρέσο να μιλάει διαρκώς για ανάγκη τόνωσης της οικονομίας, όταν το μόνο που πραγματικά θα τονώσει , με τη μέθοδο που εννοεί, δηλαδή ξοδέψτε, ξοδέψτε, ξοδέψτε, ν’ ανεβεί το ΑΕΠ, είναι η καταστροφή εκείνων των πραγμάτων για τα οποία λέει πως τάχα μου νοιάζεται; ( ολόκληρο το εξαιρετικό κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος Ιουνίου του περιοδικού πολιτικής σκέψης Harper’s )
5)Κι απ’ την αίθουσα της αμερικάνικης Γερουσίας στο Σάλεμι, μια μικρή πόλη στη νοτιοδυτική Σικελία. Πριν λίγο καιρό οι 11.000 κάτοικοι της πόλης εξέλεξαν ως Δήμαρχο τον Βιτόριο Σγκάρμπι, ο οποίος αποφάσισε να διαθέσει όλα τα σπίτια, που είναι περίπου 3.700 στο ιστορικό κομμάτι της πόλης και φέρουν ακόμη σοβαρές ζημιές από τον σεισμό του 1968, σε κάθε ενδιαφερόμενο, έναντι της συμβολικής τιμή του ….ενός ευρώ. Οι όροι του συμβολαίου είναι σαφείς. Όποιος αγοράσει το σπίτι δεσμεύεται να το ανακαινίσει εντός δύο ετών, χρησιμοποιώντας παραδοσιακά υλικά και σεβόμενος απόλυτα την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και απασχολώντας εργάτες μόνο από την Σικελία.
6)Το κίνημα του Freeganism. Πρόκειται για σύνθετη λέξη που προέρχεται από το free που σημαίνει ελεύθερος και το vegan που σημαίνει τον ακραίο χορτοφάγο, δηλαδή αυτόν που απορρίπτει όχι μόνο το κρέας αλλά και όλα τα παράγωγά του, τυρί, γάλα κλπ. Το κίνημα ξεκίνησε σαν μια ακραία αντίδραση στον σπάταλο καταναλωτικό πολιτισμό και πρέσβευε την ανάγκη λιτοδίαιτης ζωής. Οι οπαδοί του, βοηθούσης και της οικονομικής κρίσης αυξάνονται ραγδαία. Οι freeganists δεν είναι οι φοβισμένοι και με αισθήματα ντροπής φτωχομπινέδες που κοιτάζουν δεξιά κι αριστερά προτού χωθούν σε ένα κάδο για να βρουν εκεί το καθημερινό τους γεύμα. Σ’ αυτούς συγκαταλέγονται πλέον όχι μόνο φτωχοί και περιθωριοποιημένοι αλλά και μέλη των μεσαίων τάξεων στην ανεπτυγμένη δύση, που ψάχνουν επιδεικτικά ακόμη και μέρα μεσημέρι στους κάδους και στα άλλα σημεία απόρριψης τροφών-ιδίως φρούτων και λαχανικών- αλλά και άλλων ειδών, όπως παλιά ρούχα, μπουκάλια κλπ, με σκοπό την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίησή τους. Εξάλλου οι ειδικοί στην Μεγάλη Βρεττανία υπολογίζουν πως περίπου το ένα τρίτο των θεωρούμενων ως απορριμμάτων, μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν χωρίς κανένα κίνδυνο για την υγεία. Εδώ η ανάγκη αυτοσυντήρησης συναντάται με μια αναγέννηση της αποστροφής προς την σπατάλη και την υπερβολή στον τρόπο ζωής των πολιτών των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών.
Αυτά είναι λίγα μόνο παραδείγματα των κυοφορούμενων αλλαγών. Μπορεί όλες αυτές οι κινήσεις να είναι αντιφατικές, αποσπασματικές, χωρίς σαφείς και ξεκάθαρους στόχους, και παίρνουν συνήθως αμυντικό χαρακτήρα, αλλά νομίζω ότι μέσα από αυτές αχνοχαράζει το σχήμα ενός καινούργιου ιστορικού κύκλου αμφισβήτησης . Την άποψή μου αυτή θα προσπαθήσω να εμβαθύνω και να τεκμηριώσω σε επόμενη παρέμβασή μου.

Τετάρτη 29 Οκτωβρίου 2008

ΟΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΙΑΣ ΑΝΤΙΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ

Α.

It’s a fact: Η διεθνής οικονομία έχει εισέλθει σε ύφεση.
Το χρηματοπιστωτικό κραχ, έχει ήδη σχηματίσει την αλυσίδα των επιπτώσεων που σκιαγραφεί την είσοδο των οικονομιών σε μείωση του ρυθμού ανάπτυξης των ΑΕΠ.
Το ζητούμενο των κυβερνήσεων και των υπερεθνικών οργανισμών είναι αναστροφή αυτής της κατάστασης. Πως δηλαδή ή ύφεση δεν θα παγιωθεί, πως θα επιτευχθεί οι επιπτώσεις να είναι ήπιας μορφής και μικρής διάρκειας. Τα γνωστά προβλήματα του χρηματοπιστωτικού τομέα προκαλούν περιορισμό των χορηγήσεων και αυξάνουν τα επιτόκια δανεισμού, γεγονός που οδηγεί σε μείωση της ζήτησης και της κατανάλωσης, που με τη σειρά τους προκαλούν μείωση του ΑΕΠ.
Από παντού ακούγονται οι απελπισμένες φωνές των ΄΄ειδικών΄΄ για άμεση ανάγκη τόνωσης της οικονομίας και το σύνθημα είναι: μη σταματάτε να ξοδεύετε. Για όνομα του θεού, ξοδέξτε, ξοδέψτε, ν’ ανέβει το ΑΕΠ. Οι καθημαγμένοι καταναλωτές απαντούν, σηκώνοντας τα χέρια ψηλά: << ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος>> και τα ΑΕΠ πάνε κατά διαόλου.
Τι είναι όμως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ;
Πολύ απλά είναι το σύνολο των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών μέσα σε μια ορισμένη χρονική περίοδο, συνήθως ένα χρόνο. Αυτή η αξία του συνολικού όγκου των πωλήσεων, δηλαδή του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων(τζίρος) μιάς χώρας, διαιρούμενη με τον πληθυσμό της μας δίνει και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Το ΑΕΠ αποτελεί επομένως ένα δείκτη, τον κυριότερο στα πλαίσια της συμβατικής οικονομικής θεωρίας, για την μέτρηση της οικονομικής απόδοσης, της ανάπτυξης, του εθνικού πλούτου και τελικά της προόδου μιάς κοινωνίας.
Στο ερώτημα :Ποια σχέση έχει το ατομικό ή εθνικό χρηματικό εισόδημα με το πραγματικό βιοτικό επίπεδο, τον εθνικό πλούτο, την πρόοδο και την ανάπτυξη;
οι οικονομολόγοι απαντούν ότι η αύξηση του συνολικού όγκου της εμπορευματικής παραγωγής, αποτελεί την κύρια απάντηση στην ανεργία, το χρέος, τα φορολογικά έσοδα κλπ. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να γίνονται επενδύσεις που θα επιτρέψουν την παραγωγή ολοένα και μεγαλύτερων ποσοτήτων εμπορευμάτων και υπηρεσιών, διότι έτσι θα προκύψουν νέες θέσεις εργασίας, μεγαλύτερα εισοδήματα, περισσότεροι φόροι και περισσότερος εθνικός πλούτος.
Όλες οι γνωστές σχολές σκέψης, νεοφιλελεύθεροι, μαρξιστές, κεϋνσιανοί, νεοκεϋνσιανοί, προσυπογράφουν την παραπάνω απάντηση χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία.
Οι οπαδοί του μεγάλου Κέυνς- που σήκωσαν κεφάλι πάλι τελευταία και κατά πως δείχνουν τα πράγματα, αρχής δεδομένης από τον Πωλ Κρούγκμαν, θα αρχίσουν να σαρώνουν τα Νόμπελ Οικονομίας μετά το τριαντάχρονο διάλειμμα των θιασωτών των παραληρημάτων για την οικονομία της ΄΄προσφοράς΄΄ τύπου Φρήτνμαν, Χάγιεκ- ωρύονται ότι επείγει η χάραξη από τις κυβερνήσεις μιας επεκτατικής πολιτικής και όχι περιοριστικής, που θα συνίσταται σε μειώσεις των φόρων, αυξήσεις δημόσιων δαπανών σε συνδυασμό με την σωτηρία των τραπεζών έτσι ώστε να ανοίξουν οι κρουνοί του άφθονου και φθηνού χρήματος προκειμένου αυτό να φθάσει στον καταναλωτή, ο οποίος και σε τελευταία ανάλυση θα στηρίξει την ζήτηση.
Διαφορετικά προφητεύουν ότι αν παραμείνουμε σε συνθήκες μειωμένης ζήτησης, τότε θα προσκρούσουμε στον περίφημο στην οικονομική θεωρία πολλαπλασιαστή του Κέυνς. Αυτός με απλά λόγια λέει ότι όταν η ζήτηση μειώνεται κατά 10 ας πούμε μονάδες, τότε το ΑΕΠ, δηλαδή τα εισοδήματα, μειώνονται κατά 50.
Τα ίδια πάνω-κάτω μουρμουράνε και οι μαρξιστές, που κι αυτοί θεωρούν ότι η παρούσα κρίση βοηθάει στην νεκρανάσταση του Καρόλου Μαρξ, θεός σχωρέστον, και οι οποίοι δεν παύουν να διαλαλούν ότι το κύριο πρόβλημα του καπιταλισμού ήταν είναι και θα είναι ότι μπλοκάρει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή στο τέλος-τέλος την αύξηση του όγκου των παραγόμενων εμπορευμάτων λόγω των εκμεταλλευτικών σχέσεων παραγωγής, ενώ σε μια σοσιαλιστική κοινωνία επειδή η εν λόγω αντίφαση μεταξύ παραγωγικών δυνάμεων και σχέσεων παραγωγής δεν θα υφίσταται, ο καταναλωτής, απελευθερωμένος πλέον από τα δεσμά της ανέχειας και της εξαθλίωσης θα μπορεί να τσακίζει από φούρνους μικροκυμάτων, μέχρι βίλες στο Σαιν Τροπέ και επεμβάσεις πλαστικής χειρουργικής κάθε δίμηνο.
Εκείνο που τους πειράζει είναι ότι αυτή η απίστευτη πληθώρα εμπορευμάτων και υπηρεσιών κατανέμεται άνισα. Εν ολίγοις τους ενοχλεί το μοίρασμα της πίτας και όχι η σύνθεση ή η ποιότητά της. Για την αύξησή της δε, ούτε λόγος να γίνεται, οπωσδήποτε και πρέπει να αυξηθεί, άδουν και αυτοί εν χορώ αντάμα με όλους τους υπόλοιπους.
Η επικρατούσα λοιπόν οικονομική σκέψη υιοθετεί την διευρυμένη ταυτότητα:
Οικονομική μεγέθυνση (growth)=οικονομική ανάπτυξη(development)=πρόοδος (evolution). Επομένως το βιοτικό επίπεδο, ο εθνικός πλούτος και το επίπεδο ανάπτυξης θεωρούνται απλώς συνάρτηση του όγκου της παραγωγής εμπορευμάτων. Εξ ορισμού, όσα περισσότερα υλικά πράγματα κατασκευάζονται, τόσο μεγαλώνει ο εθνικός πλούτος, τόσο ανεβαίνει το βιοτικό επίπεδο και το επίπεδο ανάπτυξης.
Η σύγχυση της έννοιας της μεγέθυνσης με αυτήν της ανάπτυξης και της προόδου οδηγεί κατευθείαν στο παράδοξο του λεγόμενου, κατά τον Χέγγελ, ΄΄κακού απείρου΄΄.
Η έννοια της ανάπτυξης, αύξησης και φθίσης κατά τον Αριστοτέλη, ήταν ένα θέμα με το οποίο ασχολήθηκε ο μεγάλος Σταγειρίτης στα πλαίσια της διαπραγμάτευσης των μορφών της κίνησης. Το είδος αυτό της κίνησης το μελέτησε παρατηρώντας τους ζωντανούς οργανισμούς, το πώς λόγου χάριν ένας γυρίνος μετατρέπεται σε βάτραχο ή ένα αυγό σε κοτόπουλο. Τα πορίσματά του τα βάσισε στην επινόηση του εννοιολογικού εργαλείου της εντελέχειας. Εντελέχεια, είναι το τέλος, ο σκοπός που έχει εντός του(εν+τέλει+έχον) ο οργανισμός, και που όταν πραγματωθεί τότε ολοκληρώνεται η αναπτυξιακή διαδικασία Με ένα παράδειγμα : ο γυρίνος έχει μέσα του το τέλος του, δηλαδή την εξέλιξή του σε βάτραχο, ο οποίος και αποτελεί το όριο, το πέρας του είδους βάτραχος. Η όλη ανάπτυξη του είδους ολοκληρώνεται άπαξ και προσλάβει την μορφή του βατράχου. Ο γυρίνος δεν μπορεί να εξελιχθεί σε αετό ούτε σε κόκορα, αλλά νομοτελειακά οδεύει προς την μορφή που ενσωματώνεται μέσα στον γενετικό του κώδικα(με σημερινή ορολογία), δηλαδή οι δυνατότητές του είναι συγκεκριμένες και πλήρως καθορισμένες. Η ανάπτυξη έχει επομένως αρχή και τέλος, ενώ ο Αριστοτέλης δεν αποδέχθηκε ποτέ την ύπαρξη εν ενεργεία απείρου. Στην σκέψη του το άπειρο είναι μόνο δυνάμει, αυτό που χαρακτηρίζει την φύση είναι το πέρας, ο καθορισμός. Τώρα, οι μοντέρνοι οικονομολόγοι αγνοώντας τις αριστοτελικές καταβολές τους και έχοντας μαύρα μεσάνυχτα για την βαριά μεταφυσική που υπόκειται των συλλογισμών τους, μιλούν για ανάπτυξη, αλλά αργά ή γρήγορα προσκρούουν στον Αριστοτέλη. Γιατί; Εάν η ανάπτυξη δεν έχει πέρας, όπως αντιθέτως θέλει ο Αριστοτέλης για κάθε ζωντανό οργανισμό, και τέτοιος είναι και η κοινωνία, τότε πως θα μπορέσουμε να προσδιορίσουμε πότε αυτή είναι επαρκής; Και ακόμη πως θα μπορέσουμε να συζητήσουμε την επιθυμητή μορφή μιάς επαρκώς αναπτυγμένης κοινωνίας, και να την συγκρίνουμε με άλλες λιγότερες ή καθόλου ανεπτυγμένες; Απλούστατα οι συμβατικοί οικονομολόγοι είναι ανίκανοι να διεξέλθουν μια τέτοια συζήτηση, γι αυτό και τέτοιου είδους προβληματισμούς τους ξορκίζουν όπως ο διάολος το λιβάνι. Σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή, ανεξάρτητα από το πόσο ευρεία και πολύπλοκη έχει γίνει μια οικονομία, το μόνο που θέλουν να βλέπουν είναι αύξηση, όλο και μεγαλύτερη αύξηση, του όγκου της οικονομίας. Ετούτο είναι και το λεγόμενο ΄΄κακό άπειρο΄΄. Δηλαδή ο εγκλωβισμός σε μια ατέρμονη διαδικασία του όλο και περισσότερο, του όλο και πιο πολύ. Εάν μια οικονομία δεν σημειώνει αύξηση τουλάχιστον 3% του ΑΕΠ της κάθε χρόνο, τότε οι φωστήρες κραυγάζουν ότι βρίσκεται σε ύφεση, και όταν αναπτύσσεται με ρυθμούς 8-10% ετησίως, την βαφτίζουν ταχέως αναπτυσσόμενη και την εκθειάζουν.

Διάλειμμα, και επανέρχομαι, με τα θέματα της ανάπτυξης και των ευκαιριών που παρέχει η παρούσα κρίση για αναστοχασμό σε σχέση με την πορεία των κοινωνιών και την πιθανή νέα νοηματοδότηση της ζωής μας.

Πέμπτη 23 Οκτωβρίου 2008

Η ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ ΑΡΛΟΥΜΠΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΘΑΥΜΑ


Τελευταία γινόμαστε μάρτυρες της ανάπτυξης μιας νέας μυθολογίας για τη γέννηση μιας νέας υπερδύναμης που θα οδηγήσει σε ένα πολυκεντρικό παγκόσμιο σύστημα. Η άποψη αυτή, που υιοθετείται από την ρεφορμιστική Αριστερά, προφανώς δεν συλλαμβάνει την σημασία της δομικής αλλαγής που επέφερε η ανάδυση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα. Δηλαδή, το γεγονός ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση που έχει επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση, της οποίας καθοριστική έκφραση είναι οι πολυεθνικές, και η αντίστοιχη πολιτική αλληλεξάρτηση, της οποίας καθοριστική έκφραση αποτελεί η υπερεθνική ελίτ, έχουν δημιουργήσει ένα υπερεθνικό σύστημα οικονομικής και πολιτικής δύναμης που υπερβαίνει τα τοπικά κέντρα εξουσίας του παρελθόντος.
Το σύστημα αυτό είναι αυστηρά ιεραρχικό και η ντε φάκτο κατάταξη των χωρών-μελών γίνεται με βάση τον βαθμό οικονομικής και πολιτικοστρατιωτικής δύναμης που συγκεντρώνουν. Θα μπορούσαμε λοιπόν να κάνουμε την υπόθεση ότι οι αρχικές χώρες της «Ομάδας των 7» εξέφραζαν και εκφράζουν την κορυφή της πυραμίδας αυτής, ενώ η προσθήκη της Ρωσίας χθες, και η πιθανή προσθήκη χωρών της ημιπεριφέρειας και περιφέρειας στο μέλλον (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κλπ) εκφράζουν περισσότερο πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες των αρχικών μελών του κλαμπ παρά την πραγματική οικονομική και πολιτικοστρατιωτική δύναμη των νέων μελών.
Στην Κίνα, έχει δημιουργηθεί τα τελευταία 30 περίπου χρόνια μια «οικονομία κοινωνικής αγοράς με Κινεζικά χαρακτηριστικά», όπως την χαρακτήρισε το τελευταίο συνέδριο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 2007. Δηλαδή, ένα μοντέλο που στοχεύει να συνδυάσει τον κρατισμό με τις δυνάμεις της αγοράς, στις οποίες παραδίδεται ένα συνεχώς διευρυνόμενο τμήμα της οικονομίας. Δεν είναι όμως δύσκολο να δειχθεί ότι η διπολική εξουσιαστική δομή που δημιουργεί το σύστημα αυτό, σε συνδυασμό με την δυναμική της οικονομίας της αγοράς, οδηγούν αναπόφευκτα στην τελική επικράτηση της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και του πολιτικού της συμπληρώματος της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας».
Πού στηρίζεται όμως η μυθολογία για την νέα υπερδύναμη; Βασικά, σε στατιστικά τεχνάσματα που χρησιμοποιούν συνήθως οι απολογητές της παγκοσμιοποίησης για να εκθειάσουν το δήθεν «Κινεζικό θαύμα».
Ένα βασικό τέχνασμα είναι η σύγκριση απόλυτων οικονομικών μεγεθών για το εισόδημα, την παραγωγή κλπ, τα οποία βέβαια δεν έχουν νόημα όταν μιλούμε για μια χώρα που συγκεντρώνει το 21% του παγκόσμιου πληθυσμού. Εάν πάρουμε δηλαδή υπόψη τις πελώριες πληθυσμιακές διαφορές, τότε το κατά κεφαλή εισόδημα της Κίνας (σε αγοραστική δύναμη) είναι μόλις το 17% του αντίστοιχου κατά κεφαλή εισοδήματος στις αναπτυγμένες οικονομίες του Βορρά. Ακόμη και η πολυδιαφημισμένη από τους νεοφιλελεύθερους και σοσιαλφιλελεύθερους ανάπτυξη-ρεκόρ της Κίνας μετά την ενσωμάτωση της στη διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς, κρύβει μια σχεδόν ασήμαντη αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματός της. Έτσι, το 1994, μετά 14 χρόνια αύξησης του ΑΕΠ με τον ρυθμό-ρεκόρ του 10%, το κατά κεφαλή εισόδημα της ήταν περίπου 10% αυτού των ΗΠΑ. Μετά σχεδόν άλλα 10 χρόνια αντίστοιχης ανάπτυξης-ρεκόρ, το 2003, το κατά κεφαλή εισόδημα της Κίνας είχε μόλις φθάσει το 13% αυτού των ΗΠΑ! Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν η Κίνα μπορούσε να συνεχίσει επ’ αόριστον τους ρυθμούς ανάπτυξης της περιόδου αυτής ―πράγμα σχεδόν αδύνατο για οικονομικούς και οικολογικούς λόγους― πάλι, θα χρειαζόταν, όχι κάποιες δεκαετίες, αλλά κάποιους…αιώνες για να πλησιάσει το κατά κεφαλή εισόδημα των ΗΠΑ και αυτό των αναπτυγμένων χωρών στην ΕΕ!
Ένα άλλο τέχνασμα αφορά την δήθεν δραματική μείωση της φτώχειας, η οποία όμως οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στο γεγονός ότι η «κομμουνιστική» ηγεσία έβγαλε από τη λίστα των φτωχών 422 εκ. Κινέζους στη περίοδο 1981-2001 επειδή απόκτησαν το «σεβαστό» εισόδημα του 1 δολ. την ημέρα (με το οποίο αυθαίρετα ορίζεται η απόλυτη φτώχεια από τους διεθνείς οργανισμούς), μειώνοντας με μια μονοκονδυλιά το ποσοστό των φτωχών από 64% το 1981 σε 17% το 2001! Στο μεταξύ, ως αποτέλεσμα της Κινεζικής «ανάπτυξης» η χώρα σήμερα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, έχει μια από τις πιο άνισες κατανομές εισοδήματος στον κόσμο, με το 20% των πλουσιότερων Κινέζων να κατέχουν το 50% του πλούτου της χώρας ενώ το φτωχότερο 20% να κατέχει μόνο 4.7%, και με ένα από τους υψηλότερους συντελεστές ανισότητας (Gini coefficient) --χειρότερο ακόμα και από αυτόν της νεοφιλελεύθερης Βρετανίας και των…ΗΠΑ και σχεδόν διπλάσιο των Σκανδιναβικών χώρων!
Όμως, πέρα από τους κοινωνικούς λόγους, οικονομικοί και οικολογικοί παράγοντες δυναμιτίζουν το Κινεζικό «θαύμα» που στηρίχθηκε καθοριστικά στο ξένο κεφάλαιο —δηλαδή στις πολυεθνικές που εγκαταστάθηκαν στη χώρα για να εκμεταλλευθούν τους άθλιους μισθούς και συνθήκες εργασίας που φθάνουν μέχρι το 1/30 των δυτικών, μετατρέποντας την σε «αλυσίδα συναρμολόγησης» της υπερεθνικής ελίτ— στις εξαγωγές και τις συναφείς μαζικές δημόσιες επενδύσεις στις υποδομές. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι πάνω από 60% των Κινεζικών εξαγωγών και σχεδόν όλες οι εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας, σχεδόν το 100% αυτών, αποτελούν προϊόντα των ξένων δυτικών πολυεθνικών επιχειρήσεων, ενώ στην πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση έγινε φανερή η στήριξη της Κινέζικης ανάπτυξη σε ξύλινα πόδια.
Με δεδομένο, επομένως, τον βαθμό εξάρτησης της Κινεζικής «ανάπτυξης» από το δυτικό κεφάλαιο και εμπόριο (πράγμα που εξηγεί και το γεγονός ότι η κομμουνιστική ηγεσία είναι από τους θερμότερους υπερμάχους της παραπέρα φιλελευθεροποίησης της διεθνούς οικονομίας!), οποιαδήποτε κρίση στη Δύση αντανακλά άμεσα σε αυτήν, όπως έδειξε και η σημερινή χρηματοπιστωτική κρίση. Τέλος, όσον αφορά τους οικολογικούς λόγους, η συνέχιση της σημερινής ανάπτυξης δεν είναι βιώσιμη όχι μόνο εξαιτίας της πίεσης στις παγκόσμιες πηγές ενέργειας αλλά και της επιταχυνόμενης ερημοποίησης της χώρας και της μαζικά διευρυνόμενης μόλυνσης που ήδη οδηγεί σε πρώιμο θάνατο 400.000 ανθρώπους τον χρόνο.
Οι απολογητές όμως της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης δεν σταματάνε πουθενά. Έτσι έφθασαν να προβλέπουν ότι η Κίνα μέχρι το 2025 θα έχει ξεπεράσει την ΕΕ και μέχρι το 2041 τις ΗΠΑ!
Το στατιστικό τρυκ που χρησιμοποιούν συνήθως οι νεοφιλελεύθεροι και σοσιαλφιλελεύθεροι απολογητές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (στους οποίους περιλαμβάνεται και ο Martin Jaques, τ. διευθυντής του Marxism Tοday!) είναι η σύγκριση του απόλυτου εισοδήματος, που, για χώρες όπως η Κίνα όπου ζει το 21% του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν είναι περίεργο ότι ξεπέρασε αυτό της Ιταλίας και τώρα της Βρετανίας, όπου όμως ζει λιγότερο από το 1%. Εάν δηλαδή λάβουμε υπόψη τις πελώριες πληθυσμιακές διάφορες τότε το κατά κεφαλή εισόδημα της Κίνας (σε αγοραστική δύναμη) είναι μόλις το 16,5% του μέσου εισοδήματος στην ΕΕ των ‘15’! Aκόμη, παρά τους γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης μετά την ενσωμάτωση της Κίνας στη διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς που θαυμάζουν οι νεοφιλελεύθεροι και σοσιαλφιλελευθεροι, η σχετική αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος της ήταν σχεδόν ασήμαντη τα τελευταία 25 χρόνια. Έτσι, το 1978, πριν ν αρχίσει το «άνοιγμα» της Κίνας (δηλαδή η ενσωμάτωση της) στη διεθνή αγορά, το κατά κεφαλή εισόδημα της ήταν περίπου 10% αυτού των ΗΠA. Μετά σχεδόν 25 χρόνια αγοραιοποίησης, το 2001, ήταν 12,2% αυτού των ΗΠΑ! Aυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν η Κίνα μπορούσε να συνεχίσει επ αόριστον τους ρυθμούς ανάπτυξης της περιόδου αυτής, όπου το κατά κεφαλή εισόδημα της αυξανόταν με ετήσιο ρυθμό 8,1% μεταξύ 1975 και 2000 και 10% μεταξύ 1990 και 2001 (έναντι 2% και 3,5% αντίστοιχα των ΗΠΑ) ―πράγμα σχεδόν αδύνατο για οικονομικούς και οικολογικούς λόγους― πάλι, θα χρειαζόταν, όχι κάποιες δεκαετίες, αλλά πολλούς…αιώνες για να πλησιάσει το κατά κεφαλή εισόδημα των ΗΠΑ και αυτό των αναπτυγμένων χωρών στην ΕΕ!
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η αύξηση του απόλυτου μεγέθους της Κινεζικής οικονομίας δεν έχει σημαντικές οικονομικές και οικολογικές επιπτώσεις στον πλανήτη. Ήδη η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εισαγωγέας τσιμέντου, άνθρακα, χάλυβα, νίκελ και αλουμινίου και ο δεύτερος (μετά τις ΗΠΑ) εισαγωγέας πετρελαίου, ενώ η συνεχής επέκταση της ζήτησης από αυτή έχει οδηγήσει σε εκρηκτικές αυξήσεις των τιμών. Αντίστοιχα, η Κίνα είναι η κύρια πηγή απορρόφησης ξένων επενδύσεων. Παράλληλα, ήδη παράγει τις μισές κάμερες στον κόσμο, ένα τέταρτο των πλυντηρίων και 90% των παιχνιδιών, ενώ προκάλεσε πανικό στις χώρες της ΕΕ τους πρώτους μήνες του 2005 όταν αύξησε τις εξαγωγές κλωστοϋφαντουργικών προς αυτές κατά 300% και υποδημάτων κατά 700%. Στο μεταξύ η Κίνα αποτελεί έναν από τους κυριότερους χρηματοδότες του Αμερικανικού καταναλωτισμού σήμερα βοηθώντας, μέσω των αγορών κυβερνητικών τίτλων, στην κάλυψη του πελώριου Αμερικανικού ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών.
Οι ρυθμοί αυτοί ανάπτυξης είχαν υποτίθεται αποτέλεσμα ότι ο αριθμός των Κινέζων κάτω από την επίσημη γραμμή της φτώχειας μειώθηκε κατά σχεδόν 400 εκατομμύρια και έτσι η χώρα, ουσιαστικά, έπαυσε να έχει φτωχούς, αφού το ποσοστό τους έπεσε από 49% του πληθυσμού το 1981 σε 6,9% το 2002. Εκείνο όμως που παραλείπουν να αναφέρουν οι Κινεζικές ελιτ είναι ότι για να επιτύχουν αυτό το «θαύμα» έδωσαν δικό τους ορισμό στη φτώχεια που αντιστοιχεί σε επιβίωση με περίπου 21 σέντς την ημέρα (625 Yuan το χρόνο) όταν η επίσημη γραμμή της φτώχειας που χρησιμοποιεί η Παγκόσμια Τράπεζα είναι $2, ή τουλάχιστον $1 την ημέρα! Οι νέες Κινεζικές ελιτ των εκατομμυριούχων «κομμουνιστών» ―100 από τους οποίους έχουν περιουσία 30 δις. δολλ.― σε μια (αναπόφευκτη στο σύστημα της αγοράς) διαδικασία συνεχούς διόγκωσης της ανισότητας έχουν βέβαια κάθε λόγο να αποπροσανατολίζουν τα λαϊκά στρώματα αφού είναι οι κυρίως ωφελούμενοι. Έτσι, σε μία έρευνα του 1997 βρέθηκε ότι οι υψηλού εισοδήματος οικογένειες (1,3% του συνόλου) έλεγχαν πάνω από το 31% όλων των περιουσιακών στοιχείων, ενώ οι χαμηλού εισοδήματος οικογένειες (44% του συνόλου) μόνο το 3%.
Παράλληλα, οι αστικοί μισθοί είναι τουλάχιστον τετραπλάσιοι από τους αγροτικούς και σε πολλές περιοχές επταπλάσιοι. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι 10 εκ. αγρότες τον χρόνο αφήνουν τους αγρούς και στριμώχνονται στις φτωχογειτονιές των πόλεων, κάτω από εργατικές συνθήκες και συνθήκες διαβίωσης του 19ου αιώνα. Το αποτέλεσμα είναι ότι η καλλιεργήσιμη γη μειώθηκε κατά 6,7 εκ. εκτάρια τα τελευταία οκτώ χρόνια και η Κίνα, για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία της, έχασε τη αγροτική αυτοδυναμία της και εξαρτάται από εισαγωγές σταριού από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία για να θρέψει τον πληθυσμό της! Ακόμη, πίσω από το «θαύμα» κρύβονται εκατομμύρια ανθρώπινες τραγωδίες, εφόσον πέρα από την επιδείνωση της κοινωνικής ασφάλειας, τα εργατικά ατυχήματα, μόνο στους ανθρακωρύχους, έχουν φθάσει τους 5.000 νεκρούς τον χρόνο, 75% του παγκόσμιου συνόλου ενώ η Κίνα παράγει μόνο το ένα τρίτο του παγκόσμιου άνθρακα. Τέλος, για να γίνουν οι ουρανοξύστες της Σαγκάης που θαυμάζουν οι απολογητές της παγκοσμιοποίησης, ξεσπιτώθηκαν αναγκαστικά 2,5 εκ. από τον πληθυσμό της.
Το κυριότερο όμως είναι ότι η ίδια η νεοφιλελεύθερη ανάπτυξη της Κίνας στηρίζεται στο ξένο κεφάλαιο και τις μαζικές δημόσιες επενδύσεις στις υποδομές—δηλαδή σε αστάθμητους η περιστασιακούς παράγοντες. Φυσικά, οι υψηλής προστιθέμενης αξίας και τεχνολογίας δραστηριότητες, και η έρευνα και η ανάπτυξη γι’ αυτές, παραμένουν στα μητροπολιτικά κέντρα…

ΑΙΣΩΠΟΣ

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2008

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΗ ΓΕΝΙΑ

Εγκλωβισμένοι στις προσταγές ενός δήθεν καθωσπρεπισμού , παραπαίοντας από δεκάδες μηνύματα ανελέητα χτυπούν δίχως προειδοποίηση, ανυπότακτοι χωρίς ταυτότητα, κουβαλάμε μόνο το όνομα του πατέρα μας δεν βαπτιστήκαμε ποτέ…δεν περίσσεψε όνομα για μας

Κι η επανάσταση απέτυχε

Την κατάπιε το εμπόριο, ναρκωτικά λεωφορείο με ξεφουσκωμένα λάστιχα, ταξίδι που δεν ξεκίνησε ποτέ

Το πλοίο της αγάπης τορπίλισαν πολεμικά Πνίγηκαν νέοι από μπόμπες ποτά …Ξαφνικά αναδύθηκαν απ’ τον βυθό

γέροι κυνικοί με πρόσωπο σκληρό την ουτοπία ξόρκισαν χλευάζουν την ειρήνη

Την ελευθερία στην φυλακή καταδικάζουν!



ΓΕΡΙΚΟ ΑΛΟΓΟ

Καβαλάρης σε σέρνει στον γκρεμό

Το καμουτσίκι στην δαρμένη σου σάρκα δοκιμάζει

Σε χτυπάει να βιαστείς

Την διαδρομή δεν προλαβαίνεις να απολαύσεις

Κοιτάς μόνο μπροστά αδύνατο να σταματήσεις, σε ξέφρενη πορεία

ο αόρατος καβαλάρης σε εξανάγκασε

Δεν σταματάς να ξαποστάσεις

Ποτάμια κυλούνε λίμνες σε καλούνε

την δίψα σου να ξεδιψάσεις

Χειραγωγός καβαλάρης κατευθύνει θαρρείς στην σέλα πάνω αιώνια θα απομείνει

Μα η σέλα θα’ χει βουτήξει στο κενό

μαζί με το τσακισμένο άλογο!


Ο ΚΗΠΟΣ

Η μυρωδιά των φύλλων μετά την φθινοπωρινή βροχή

Το άρωμα των λουλουδιών όταν το μπουμπούκι ανθίσει

Το νερό ορμητικό ποτάμι στο αυλάκι

Και οι γάτες αποκοιμούνται ικανοποιημένες στο ψαθί

απ’ τις περιπέτειες της νύχτας που ξημερώθηκε αργά

Εξαντλημένες απ’ τον ολονύκτιο έρωτα………..


Η ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΣΤΙΓΜΗΣ

Μην επενδύεις στα επιτεύγματα της αδιάφορης ζωής σου

Την χαρά της στιγμής απόλαυσε ύστερα κοιμήσου

Χτυποκάρδια που φωτίζουν τα λαμπιόνια του μυαλού

Αναπάντεχες ακτίνες λύτρωσης εξ’ ουρανού


ΧΩΡΙΣ ΦΕΙΔΩ

Τον κόσμο που μισώ τον κόσμο που αγαπώ

Φτάνω τον ουρανό, άλλοτε δε φαίνομαι

με πατούν σαν το σκυλί επιτήδειοι γνωστοί

Κουρνιάζω στο δωμάτιο και κρύβομαι

Τον κόσμο παιδεύω και παιδεύομαι

Ψάχνω κάτι να αξίζει………Το αξίζω;

Κουράστηκα, η νύχτα η λευκή διέψευσε

τις προσδοκίες μου, εκτεθειμένη πια

απ’ το φως του φεγγαριού χωρίς μυστήριο

Το πέπλο της διάφανο τρέχει πιλαλώντας να κρυφτεί

Ναρκωτικά φόνοι αγοράζονται χωρίς φειδώ………

Ντρέπομαι να σχηματίσω με το χέρι τον σταυρό!

Μανώλης Κιαγιάς

Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2008

Lakis vs. Capitalism

Του Δημήτρη Βάρου (http://www.varos.gr)

Ο κύριος Λάκης ένιωθε πάντα μια ιδιάζουσα απέχθεια απέναντι στο κεφάλαιο. Ήταν έφηβος ακόμα όταν του κήρυξε μονομερώς τον πόλεμο και τριάντα χρόνια τώρα, ενταγμένος στο σύστημα, το μάχεται από μέσα.

Έχει αναγάγει σε επιστήμη την εργασιακή του συμπεριφορά. Χωρίς να κάνει απολύτως τίποτα θεωρείται εξαιρετικά απαραίτητος στη δουλειά του, έχει υψηλό κασέ και δεν αφήνει υπεραξία στα αφεντικά. Μόνο ζημιά. Χρησιμοποιεί όλα τα παράθυρα του νόμου για να φοροδιαφεύγει, κατέχει τρία αδήλωτα αυθαίρετα, πετάει τα σκουπίδια του στο δάσος και παρκάρει στα πεζοδρόμια για να τα καταστρέφει.
Όλα αυτά τον κάνουν περήφανο. Του δίνουν το δικαίωμα να αποκαλεί τον εαυτό του «μαχητή του συστήματος». «Ευφυή σαμποτέρ».

Τελευταία η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση του έδωσε την ιδέα για το τελειωτικό χτύπημα.
Αυτό που συνέβη στην Αμερική μόνο ο ίδιος συνέλαβε την πραγματική του διάσταση. Μόνο ο ίδιος διέκρινε το σατανικό αντιιμπεριαλιστικό σχέδιο πίσω από μια φαινομενικά καπιταλιστική και καταναλωτική διαδικασία.
Οι πάντες έσπευσαν να αγοράσουν σπίτι με δάνειο. Οι τράπεζες τσίμπησαν και επιδόθηκαν σε έναν μειοδοτικό ανταγωνισμό για να κερδίσουν όσο γίνεται πιο μεγάλο μερίδιο της πίτας. Όμως οι δανειολήπτες δεν εξόφλησαν τα δάνεια και οι τράπεζες έμειναν με τα αζήτητα σπίτια στο χέρι…

Ένα τσούρμο από… «μπαταχτσήδες» ήταν αρκετό για να καταφέρει το αδιανόητο. Οι κολοσσιαίοι, πολυεθνικοί και πανίσχυροι χρηματοοικονομικοί οίκοι -που πήραν τα ηνία από τα κράτη, οδηγούν τις αγορές, καθορίζουν τις οικονομικές εξελίξεις και οι εκθέσεις τους αποτελούν «ευαγγέλια» για το σύστημα- άρχισαν να καταρρέουν σαν χάρτινοι πύργοι.
Χτυπημένο λες από σεισμό 9 Ρίχτερ, ολόκληρο το σύστημα κλυδωνίζεται τώρα υπό το χαιρέκακο βλέμμα των Κινέζων που καιροφυλακτούν για να αγοράσουν τις ΗΠΑ κοψοχρονιά, να βάλουν κάποιο Τσι-Τσο-Λι στο Λευκό Οίκο και να επιβάλουν στους Αμερικάνους να τρώνε γλυκόξινα βατραχοπόδαρα με τα ξυλάκια.

Αυτό θα κάνει τώρα και ο κύριος Λάκης. Θα πει «ναι» σε όλες τις κοπελίτσες που τον παίρνουν τηλέφωνο από τις τράπεζες και τον παρακαλάνε να πάρει δάνειο ή πιστωτική κάρτα. Θα ξοδέψει όλα τα λεφτά και δεν θα επιστρέψει ούτε δεκάρα. Επιπλέον θα συστήσει σε γνωστούς και φίλους να κάνουν το ίδιο, διεκδικώντας μια θέση στο πάνθεον των επαναστατών, ανάμεσα στους Λένιν, Μάο, Γκεβάρα, Χο Τσι Μινχ, Γκάντι και Μαντέλα…

Πάντα ήταν της γνώμης πως οι κεφαλαιοκράτες αφού μας πουλήσουν τα πάντα θα μας πουλήσουν στο τέλος και το σκοινί για να τους κρεμάσουμε. Και θεωρεί πως ήδη φτάσαμε σε αυτό το σημείο.
Το ότι θα μπούμε στη φυλακή δεν τρέχει τίποτα. Γιατί, με δεδομένο ότι αυτοί θα μπουν στο χώμα, δεν θα έχουμε δεσμοφύλακες…

Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2008

Ένα διαφορετικό Αλφάβητο!!

Ι. Κ.

Α

Ακούω= Έφη Θώδη γιατί αποδείχθηκε πολύ πιο ειλικρινής από τους πολιτικούς

Β

Βουλιάζω= βουλιάζω στον καναπέ μου γιατί μετά από 15 ώρες δουλειάς γιατί είμαι κατάκοπος

Γ

Γνωρίζω= γνωρίζω πολύ κόσμο στο Facebook ή γνωρίζω οτί άν πάρω στεγαστικό θα πληρώνω τρελά για πολλά χρόνια

Δ

Δουλεύω= έχει σχέση με την δουλεία ή κάνω λάθος;

Ε

Έχω= το σωστό είναι δεν έχω

Εργασία= σπάνιο είδος προς εξαφάνιση

Ζ

Ζω= το σήμερα, γιατί το αύριο το βλέπω χλωμό

Η

Ήταν= πρωί τ΄Αυγούστου στην ανθισμένη γη

Ηλίθιος= έτσι νιώθω όταν βλέπω πολιτικούς να μιλούν

Θ

Θάνατος= προκαλείται κυρίως από το άγχος

Ι

Ιστορία= ρε παιδιά εγώ αλλιώς την ήξερα!

Κ

Καταθέτω= καταθέτω τις οικονομίες μου σε απλό λογαριασμό τραπέζης ενώ -χωρίς να το ξέρω- έχω επενδύσει σε αμοιβαία κεφάλαια και χάνω μέρος των χρημάτων

Κορδέλες= μεταξωτές βέβαια και να συνοδεύονται με φύκια

Κουκουλώνω= αγαπημένη λέξη των πολιτικών

Κλέβω= no comments

Κήρυγμα= μόνο για επενδύσεις και μόνο από Εφραίμ

Κεραυνός= να πέσει να τους κάψει

Λ

Ληστεύω= βλέπε κλέβω

Μ

Μην= το βάζουμε μπροστά από λέξεις, π.χ. μη φας, μην ξεκουραστείς, μην αποταμιεύσεις, μην σκέφτεσαι, μην αναπνέεις κ.τ.λ.

Ν

Νησί= με την τρέχουσα ακρίβεια το ξεχνάμε

Ξ

Ξυρίζω= αυτό θα μας κάνει το κρύο το χειμώνα λόγω της ανόδου της τιμής του πετρελαίου

Ο

Όμορφος= Όμορφος κόσμος (μόνο το πρωί στο mega)

Π

Παλεύω= παλεύω να τα βγάλω πέρα με τους λογαριασμούς που έρχονται όλο και πιο ανεβασμένοι

Πιστεύω= πιστεύω στον Εφραίμ (μήπως πάρω και γω κανα ακίνητο)

Ρ

Ράσο= στις μέρες μας φοριέται πολύ

Σ

Σκασμός= ο Ελληνικός λαός τον βγάζει ανελλιπώς

Τ

Τρένο= βρείτε τους μήπως και φύγουνε

Υ

Ύψος= συνοδεύεται κυρίως από επιτόκια

Φ

Φυστίκι= ξηροκάρπιο, στην εποχή μας αλμυρό

Χ

Χρέος= no comments

Ψ

Ψηφίζω= ψηφίζω στο διαδίκτυο ποια έχει την καλύτερη φωνή –η Μπεζαντάκου ή η Βέρα Λάμπρου

Ω

Ωραία= τη βγάλαμε και σήμερα μπαίνοντας στα υπαλληλικά!